شاهین داراب

63

داستان کِل میرزادی دقیقاً چی بود؟!

در عهد عتیق در شهر فیلادلفیا ، یک سالنی بود که موعظه گران در آنجا به مردم درس اخلاق میدادن. کلاً منظورشان این بود که ای مردم ، خوب باشین و بد نباشین. از مرد و زن پیر و جوان بزرگ و کوچک ، در مدتی از سال ، شبها در آنجا جمع میشدن و با چای و خاشکه نون پذیرایی میشدن و اخلاق هم درس میگرفتن. بد نبود ، البته بعضی نارسایی ها و پرگویی ها بود ولی در مجموع خوب بود.

در همان شهر فیلادلفیا یک جای دیگری هم بود که اساتید و دانشمندان این رشته در آنجا تربیت میشدن تا در آینده جایگزین موعظه گران فعلی شوند. دانشجویان این دانشگاه محلی تقریباً از دوران نوجوانی به اینجا می آمدن. مردم که این دانشجویان را میدیدن به اینا میگفتن داشنجو کاته. یه کت بلندی هم می پوشیدن که همه میفهمیدن اینا در آینده موعظه گر میشن. وقتی یه استاد موعظه گر برای سخنرانی به موعظه گرخانه می آمد این دانشجو کاته ها هم برای شنیدن و یاد گرفتن فن موعظه به مجلس می اومدن. یه پیر خراباتی هم شهر فیلادلفیا داشت که معروف بود به کِل میرزادی. این کِل میرزادی عمو به رُک گویی شهره بود.

یه شب که پیرمردها در بالای مجلس دیوار را پشت داده بودن و منتظر سخنرانی بودن چن تا از این دانشجوکاته ها هم آمدن و درست روبروی کِل میرزادی عمو نشستن. همه خوب بودن و مودب نشسته بودن. امّا این وسط یه دانشجو کاته گوشیشو در آورد و یک دانگی نشست و یکمم کِنکشو هوا کرده بود. مردم اطرافش متوجه شده بودن که این دانشجو کاته به همه کم محلی میکنه و با کبر و غرور نشسته هست و تازه در دلشون میگفتن اینکه الان اینجوری کِنکشو هوا میکنه و یک دنگی میشینه در آینده چجوری میخواد به مردم درس اخلاخ بده؟! امّا کسی ، هم جرات نداشت و هم بلد نبود چجوری بِاش حالی کنه که نباید تو این مجلس اینجوری بشینه.

تا اینکه چشم شما روز بد نبینه و چشم کِل میرزادی عمو افتاد به طرز نشستن دانشجوکاته. یکم زِمر گرفت اینو و یکم با ناراحتی و اخم باش نگاه کرد که بلکم این بفهمه و درست بشینه. امّا دانشجو کاته انگار نه انگار که این پیر مرد داره باش حالی میکنه که از رفتارش خوشش نمیاد. کِل میرزادی عمو وقتی دید این شیوه ی حالی کردن مثمر ثمر نیفتاد از شیوه مخصوص خودش استفاده کرد. با صدای بلند رو به دانشجو کاته کرد و گفت ، پسر.

مجلس یکهو خاموش شد و همه ی توجه بسمت کِل میرزادی عمو جلب شد که میخواد چی بگه. گفت ، ته اِس چیشیه؟ اونم با همان وضع یک دنگیش گفت ، آق میر کمال. کِل میرزادی عمو گفت به به ، عجب اسمی داری. آق میر کمال بِمو ، ام شانس و اقبال بِمو ، پارسال بورده امسال بِمو. این شعرو هم براش خوند. حالا کل مجلس داره به این مناظره دو طرفه بین کِل میرزادی عمو و دانشجو کاته گوش میده.

کِل میرزادی عمو دوباره ادامه داد که شهرفیلادلفیا رو واردی؟ اونم گفت آره. بعد از جیبش یه دوزاری درآورد که اون موقع خیلی پول بود. گفت این دوزاری رو بگیر. دانشجو هم گرفت. گفت ، پاساعت فیلادلفیارو میدونی کجاست؟ گفت بله. گفت اون پشت که اَس پاولون میدوزن میدونی کجاست؟ داشنجو حالا دوزاری بدست و مردم هم در سکوت کامل گوش بحرف ، دانشجو کاته گفت البته که میدونم. کِل میرزادی عمو گفت این دوزاری که بات دادمو بگیر و فردا برو بغل دستش یه مغازه کِنگ فروشی داره ، دوزار برا خودت کنگ بخر و به کینگت وصل کن تا از این بعد بتونی درست بشینی ، هِررررسسسس پِدرسوخته اِماره مخسره کاندی؟ آقا دانشجو کاته در جا بلند شد و درست نشست و کل مجلس تا سه ساعت تمام از خنده روده بر شدن.  

اِسا اَره.

آقاااا ، یه وقتی شما رفتین مهمونی یا مهمون برا شما اومد ، باید احترامتون و احترامشو نگه دارین. فوری یه گوشی دس نگیرین و یک دانگی نشینینو با گوشی ور نرینو کلاس نذارین.

این کارا چیه؟ پنج دیقه میخواین با هم بشینین. دیگه اینقد مهم نیستین که نتونین از گوشیتون فاصله بگیرین. آقااا احترام همو داشته باشین. دیدم که میگم. ممکنه یه بار در بری دوبار در بری ، یه وقتی می بینی یه کِل میرزادی عمو آبرو و حیثیتتونو با یه روش بر باد داد و تا آخر عمر مضحکه شدین. گرچه شاید کار کِل میرزادی عمو هم درست نبود ، ولی همینجور که شما گاهی حالیتون نمیشه ، هستن افرادی مثل کِل میرزادی عمو که اینام حالیشون نمیشه.

بله شما خاطره ندارین؟ وِل لا.

62

گدا مرد و پسرش

گدا مردی به همراه پسرش در کنار خیابانی گدایی می کردندی. که ناگاه جنازه پیرمردی را بر سر دست ها می بردندی. از پسِ جنازه بانوایی شیون کنان نوازش همی دادندی. و می گفت ؛ ای پدر ، تو را به جایی می برند که نه فرشی دارد ، نه زیرانداز و لحافی دارد. نه درب و پنجره ای دارد اتاقش ، و نه ظرف و ظروفی دارد و نه غذایی هست و نه آبی. باید روی خاک بخسبی و بی آب و غذا بگذرانی و .

پسرگدا که به نوازش آن بانو گوش همی سپارندی ، از پدر پرسید که ای بَوا.

آیا او را مگر به خانه ما می برنددی آیا ؟

بوایش گفت ؛ نه ای پسر ، بلکه او را به داخل قبر همی برند.

پسر گفت آووو ، ای اَم خیال کرد که بخانه ما میبرند. چون این خصوصیاتی که بانو از خانه می گفت ، درست مختصات خونه ما بود.

پدرگدا گفت ، درسته که خانه ما هم همین خصوصیات را دارد ، امّا نه خانه ما نیست بلکم قبر است.

و ادامه داد پدر که بله ، ما سالهاست که در چنین جایی زندگی همی کردندی و خم به ابرو نیاوردندی ، ولی این گِلِسن که تازه می خواهد بدانجایی برود که شبیه خانه ماست ، اینقدر دخترش قیل و قال همی کردندی.

پسر گفت ، ای بوا ، این که دیگر قیل و قال ندارد ، بگویند یک سوراخی در آن ایجاد کنند تا ما از آن برایش آب و دانه بریزیم. پدر گفت ، خیر پسر ، او حتّی نفس هم نمی تواند بکشد تا چه برسد به اینکه آب و دانه نوش کند.

پسر گفت ، پس خوش بحال ما که گرچه سرای ما شبیه قبر است ، امّا می توانیم هم نفس بکشیم و هم آب و دانه نوش جان نماییم.

نتیجه اخلاقی که از این داستان میشه گرفت اینه که ، در این روزهای مانده به عید ، همچنانکه بفکر خود هستندی بفکر فقیر فقرا هم باشندی. باشد؟ آفرین

بله دوستان ، نگذارین خانه فقیر فقرا سوت و کور باشه که در آن اثری از عید نوروز نباشه. یه مقدار به اینام بدین. گرچه حتماً می گویید که عنقریب خانه ما هم با این ت های اقتصادی دارد شبیه قبر می شود ؛ ولی خدا نکنه. شما بلاخره هر چی باشه کسی رو دارین و درآمد مختصری هم شده برایتان می آید ، ولی هستند کسانی که کسی و چیزی ندارند و شاید چشمانشان منتظر رسیدن انفاق و کمک شما باشه. دریغ نکنید. مقداری از سهم پولتان را برای آنها بگذارین و قبر تنگ و تاریکتان را با این انعام و انفاق گشاد و پر نور کنین. وگرنه شما را هم به جایی می برند که همون خصوصیات خانه آن گدایان را خواهد داشت.

اینجوریا نیست؟!

61

ترس خوبه آیا؟

البته اسم اصلیش ولی الله بود ، ولی ما باش میگفتیم وَیلا. یه هیکل درشتیم داشت و همینطور زور. معروف بود که خیلی بی کله هست!. نه اینکه تو بدنش از کله اثری نباشه ها ، نه. کاراش از روی عقل و منطق زیاد نبود ، بیشتر بر اساس سیستم زوری بود. وَیلا به نظر خودش و یه عده قلیل نترس و شجاع بود.

یه روز از عبور ممسن دکته داشتیم میومدیم ، رسیدیم به سر یه بلندی کنار رودخونه. تابستونم بود و هوام گرم و رودخونه هم آب نداشت. ویلا رو به ما کرد و گفت بیا از این کال بپریم پایین. گفتیم نه بابا ، این چه کاریه. حالا ارتفاعشم زیاد بود و پایین همه چو چخال. گفت من می خام بپرم. گفتم نه ، میوفتی پایین سقط میشی!. تا خواستیم سفارشو ادامه بدیم ، یک دفعه دیدیم این پرید و افتاد وسط همون چوچخال و سنگ منگ. آقا فقط یه آهی کشید و ما گفتیم که جان به جان آفرین تسلیم کرد. رفتیم دیدیم نه نفس میکشه. خلاصه داد و بیداد و هر طوری بود مردم اومدن و بردنش دکتر و هر چی استخون تنش بود شکست. اینها به کنار نخاعش در سه جا قطع شد!. خلاصه افتاد خونه و الان که حدواً پونصد سال از اون ماجرا میگذره ، هنوزم داره درد و رنج میکشه. که چی؟ که میخواست ثابت کنه نترس و شجاعه. این که شجاعت نبود. اسم این کار حماقته ، حالا به شکلای گوناگون ممکنه در آدما ظاهر بشه. یه جاهایی آدم واقعاً باید بترسه و اصلا فرار کنه ، یه جاهاییم باید بقول آق عمو تاکتیک بکار ببره! تا ترسو رفع کنه.

یادش بخیر تو دوران جوانی یه ماموریتی خورده بود به نامبیا!. اونم کجا؟ پیش چریکای نامبیا که تو دنیا رتبه اولو از نظر بی کله گی داشتن و از مردن و کشتن هم هیچ باکشون نبود. اونا داخل جنگل بودن و همه شونم مسلسل بدست. یه میمون نازیم داشتن که پیششون بود. چریکا به میمون غذا میدادن و اونم در عوض می رفت رو درخت براشون نارگیل می کند. یه روز خبر اومد که چریکای جبهه شمالی پیروز شدن. آقا اینا شروع کردن به جشن و پایکوبی. یکی از این چریکا یه مسلسل پُر و اونم روی رگبار و بدون ضامن میده دست این میمونه که اینم شادی کنه!. نیست که میمون پیششون بود و کاراشونو میدید ، طرز رگبار زدنو از اینا یاد گرفته بود که اینا خبر نداشتن. آقا تا میمونه اسلحه رو میگیره سریع میگیره کَش بِنش و شروع میکنه به رگبار بستن. چریکا تا میبینن میمونه داره رگبار میزنه همگی فرار. رفتیم داخل سنگر و اینقد منتظر موندیم تا میمون رگباراشو زد و مسلسل خالی شد. نفس همه بند اومده بود. آخه میمونم مگه میدونه مسلسل چیه؟!. آخه مردحسابی مگه اسلحه رو میدن دست آدم نادون؟! خب معلومه وقتی اسلحه دست آدم نادون باشه ، همه دانایون باید الفرار کنن دیگه. ایستادن دیگه شجاعت نیست. چون نادون هیچی حالیش نیست.

اینجا بود که با اینکه چریکام مثل وَیلای ما بی کله و نترس بودن ولی برای نجات جانشون همه فرار کردن و قایم شدن. از اون تاریخ به بعد ما که فهمیدیم ترس چیز بدی نیست. گاهی هم باید فرار کرد. شمارو دیگه نمیدونم؟ ولی در کل مسلسلو نباید شوخی گرفت و دس هر کی داد!. اگه یه وقتی اینجوری شد چاره ای نیست جز اینکه همگی الفراررر.

60

داستان اون روز ما

یه روز گذر ما به مریضخانه شهر افتاد. صبح اول وقتی رفتیم که نوبت بگیریم. چون بیمارستان دولتی بود ، هزینه درمانشم کمتر بود. به همین خاطر رفتیم اونجا. دیدیم یه دستگاه اونجا هست که نوبت میده. ما هم یه نوبت گرفتیم شدیم نفر 65. یه گوشه ای ایستادیم و گفتیم دیگه همه میدونن و هر وقت شماره رو خوندن ما هم می ریم و کارای اولیه رو انجام میدیم. با خودمون گفتیم اینجوری باز بهتره. همه میدونین دیگه. دیگه کسی غیر نوبت نمیتونه بره یواشکی کاراشو انجام بده. امّا دیدیم همه شماره میگیرن ، ولی بازم میرن جلوی همون باجه می ایستن و اصلاً اجازه نمیدن اونی که شماره اشو میخونن بره جلو!. خلاصه همه هم به همدیگه یادآوری می کنن که بابا بیاین کنار تا نوبت شما بشه. یه آقای بلند بالایی این وسط رفت و به همه گفت که برین کنار تا طبق شماره کارا انجام بشه. همینکه همه رفتن کنار یواش رفت داخل و غیر نوبت کاراشو انجام داد. وقتی هم اعتراض کردن ، گفت که خانمش بارداره نمیتونه زیاد وایسه. این وسط یه خانوم میانسال و شوخ طبع هم جوابشو داد و گفت ، همه ما بارداریم. بعد کل ملت زدن زیر خنده.

یکی که کنارم ایستاده بود بمن گفت ببین چیکار میکنن؟! اصلاً نمیدونن که اگه کنار وایسن زودتر کارا انجام میشه. بعد ادامه داد که تو ژاپن وقتی سونامی اومد و همه زندگی مردمو آب برد بازمانده ها چقد خوب تو صف می شدن و نفری یه دونه آب می گرفتن. گفتم آخه کی به اینا آموزش داد؟ کی این چیزارو تمرین کردن؟ اگه ژاپنی ها اونجوری خوب بلدن ، بخاطر اینه که از کودکی اینارو برای اینجور موقع ها آماده می کنن. اینقدر تمرین می کنن که وقتی داستان واقعی میشه ، دقیقاً میدونن باید چیکار کنن. خلاصه نوبت ما هم به هر ترتیبی بود شد و کارامونو علی رغم همه کاستی ها انجام دادیم.

چون ما روستایی و دهاتی بودیم ، هر وقت که بعد از مدتها گذرمون به شهر میفته ، صدکارو یه جا میکنیم که انجامش بدیم. اومدیم مغازه ی شهر که یه کم خرید مرید انجام بدیم. موقع خرید چشممون به یه دوربین در سردر مغازه بغلی افتاد. سر برگردوندم دیدم یه مغازه دیگه هم دوربین وصله. خلاصه رفتیم تو خط پیدا کردن دوربینای مدار بسته دیگه ، که دیدیم بوووو همه جا دوربین. به دوستم گفتم دوربینارو ببین. اونم گفت اتفاقاً خیلیم خوبن. گفتم چطور؟ گفت ، برا اینکه ی نمیشه. باش گفتم اصلاً چرا باید ی بشه؟ برا اینکه ا ندارن. خب اگه همه به اندازه داشتن که ی نمی شد. برا اینکه عدالت اجتماعی نیست. یکی خیلی داره یکیم یا نداره یا خیلی کم داره. گفتم ببین امیرالمومنین ع که حکومت گرفته بود اولین کاری که کرد اجرای عدالت اجتماعی بود. و به همه هم میگفت هر جایی که قرار گرفتین به عدالت رفتار کنین. اینجا بود که خودمون باتفاق دوستم دوتایی فهمیدیم که چقدر بلایا و نابسامانی ها تو همین رعایت نکردن عدالت وجود داره!. دوستم که بانک کار می کرد گفت راس گفتی ، مثلاً تو حسابای بانکی از میلیارد تومن پول دارن تا چُس مثقال!. هر دو زدیم زیر خنده. ولی خیلی تلخه. که یکی تو حسابش میلیارد باشه و یکیم برای نون گرفتن باید کاغذ ژتون بده نونوایی یواشکی یکی دوتا نون بگیره. بعد ادامه دادم که با این روند نصب دوربین فک کنم تا چن سال دیگه کار بجایی میرسه که کل مملکت میشه دوربین تا بگیرن!. ینی هیشکی به هیشکی اعتماد نداره. و همه هم از نظر هم ن. واقعاً که. و در ادامه فرموده باشم که خب اگه مملکتو دوربین دوش بگیره اونم میشه یه چشم دیگه. گفتم خب ما که دوتا چشم داریم. خالق هستی قبلاً اینکارو کرد و حتی برا همه موجودات چشم گذاشت دیگه. حالا این چشم بهتر میتونه بگیره؟!. حالا کار اون ی های نامحسوس چی میشه؟!. من واقعاً نمی دونم اینایی که اینقد دارن و بازم دنبال پولن ، می خوان چیکار کنن دیگه؟!. خب عدالتو اجرا کنین بزا به همه برسه و از این همه ناملایمات و رنجاها همه در امون بمونن. نمی دونم والله.

اینجوری بهتر نیست واقعاً؟ اینکه عدالت اجرا بشه و هر کی سهم خودشو بگیره و زرنگ بازی در نیاریمو سهم دیگرانو نقاپیم؟ میگن قیامتی هم هست. بلاخره تا کی؟ قبلی ها هم همینکارو میکردن ، امّا یکیشون الان نیس!. خب شما هم مثل اونا. دوباره که دارین کار همونارو ادامه میدین. خدا بخیر کنه.

تا نظرتون چی باشه؟!

59

تحقیقات محلی

آقای حلوایی غاز داری زده بود و غاز پرورش میداد. دس تنها بود ، آگهی داد که به یک کارگر نیاز داره که صبح ها غاز کاته ها رو ببره چرا. هر کی دوس داره بیاد ثبت نام کنه. چن نفر رفتن و اسم نوشتن. شاه قلی هم که تو محل کلاً کارش وگ کَپِل زدن بود اینم رفت و اسم نوشت.

یه روز به گتی ما زنگ زدن که داریم میام برای شاه قلی تحقیقات محلی. ما که شنیدیم همه خوشحال شدیم که اینم داره کار می گیره و خلاصه غاز چرانی از وَگ کپل زدن بهتره.

به گتی ما که آدم معتمدی تو محل بود و رو حرفش حساب می کردن رو بازم سفارش کردیم که یجور تحقیقات بده که اینم قبول بشه.

روز موعود فرا رسید و آقای تحقیقات چی با راننده اومد پیش گتی ما. ما نوه ها هم نشسته بودیم پیشش. تحقیقات چی هم براش مسئله ای نبود از اینکه ما پیش گتی هسیم. همون اوّل رفت سر اصل مسئله و گفت حاج آقا ، به نظر شما آق شاه قلی چجوری آدمی هست؟.

گتی هم گفت : خله خوب ، خله با خدا ، خله نمازخون ، خله مومن ، خله مسجد شو ، غِبت کان ، تهمت زن ، از همه ماهرته ، سامون کَن. که یکهو همه ما زدیم زیر خنده!. گفتیم گتی اینا چیه؟! تحقیقات چی هم خندید و گفت حاج آقا اینا با هم نمی سازه ، متضاد همه.

گتی با جدیّت گفت ؛ اصل حقیقت را گفتم. آدمه دیگه ، در شبانه روز ، یک ساعت مومنه ، یک ساعت کافره ، یک ساعت یهودیه ، یک ساعت ارمنیه ، یک ساعت دوروهه ، یک ساعت خوش اخلاقه ، یک ساعت بد اخلاقه ، یک ساعت اصلا سگه ، یک ساعت شاله ، یک ساعت کومپاهه ، یک ساعت دِچرخه هست ، یک ساعت فرغونه و هی گفت.

عمو بزرگه گفت ، پدر جان اینا که گفتی از بیست و چار تا بیشتر شد. بلافاصله گتی گفت ؛ پس هر نیم ساعت ، اینجوریه. بازم هم همه خندیدیم. که گتی در جواب خنده های ما که فک می کرد حرفاشو باور نداریم ، گفت حقیقت هر انسانی اینجوریه. امّااااا ، امّا مرد می خواد که هر چی میتونه از اون خصایص ناجورش کم کنه و به مسلمونیش اضافه کنه.

تحقیقات چی ناقلا هم از بین این همه چیزای اخلاقی که گتی جان ما گفت ، گفت پس شاه قلی بدرد این کار نمی خوره. گتی فوری در جواب گفت چرا؟گفت چون همانطور که جنابعالی فرمودید این شاه قلی در ساعاتی از شبانه روز شال می شود!. و چون غاز کاته می بره چرا ، ممکنه یه وقتی شالیش زیاد بشه و غازکاته هارو بخوره.

بازم همه خندیدم. گتی ما که خیلی کارکشته و دلسوز  بود و نمی خواست شاه قلی رد بشه. فوری یک بیت شعر خوند و گفت ، ناصر خسرو میگه:

تیغ برّان گر بدست داد روزی روزگار –  هرچه می خواهی بِبُر ، امّا نَبُر نان کسی.

بعد فوری دستشو گذاشت رو پیشونیشو بفکر فرو رفت. چن لحظه بعد سرشو بلند کرد و گفت ، نه نه شاه قلی هر چی باشه شال نیست. ورگ هسه ، پلنگ هسه ، امّا شال نیه.

در اینجا بود که تحقیقات چی برای پایان دادن به کارش از گتی پرسید ، چند درصد ایشونو تایید می کنین؟

گتی هم گفت ، ولّلا ، وهِ پنجاه درصد با ایمونه. بیست درصد نامسلمونه ، سی درصد یهودیه ، ده درصد چموشه و. بازم داشت کِش می داد که عمو مجددا گفت ، پدر این درصد های آماری روچجوری حساب کردی؟ گتی هم گفت ، همینجور اِشش .

عمو گفت آخه اینها مربوط به عمل آمار هست ، مگه میشه خصلت و اخلاق آدما رو با درصد بیان کرد؟گتی هم دیگه ادامه نداد. و تحقیقات چی هم قبولی آق شاه قلی رو زد و همه خوشحال شدیم که بله. از فردا آق شاه قلی کار گرفت و میره برای غازکاته چرونی.

الان که دارم این خاطره رو میگم خداروشکر آق شاه قلی فوق لیسانسشه!.

بله دوسان ، من البته نمی دونم هدف از این کارای تحقیقاتی برای آدما چیه؟ ولی حقیقت قضیه همون بود که گتی جان گفت. آدم باید در مدار درست تربیت و آموزش باشه وگرنه یکی ممکنه خیلی ظاهر الصلاح باشه ولی باطنش خوب نباشه. و برعکسشم هست ، خیلیا ممکنه ظاهرشون خوب نباشه ولی باطنن خوب باشن.

حالا اولاً دلیلی نداره که برای کار گرفتن و شاغل شدن اینهمه پرسوجو کنن. و دوم اینکه یه وقتی اومدن و از شما سوال کردن ، چه دلیلی داره که شما ، داستان هفت نسل قبلشو هم بیاین بگین. تازه شما از کجا و چجوری برای دین و ایمان و . درصد تعین می کنین؟

بهرحال یادتون باشه.

58

هرجا اسبناخ بَیتی بو همونجه جَفری بیی

دوشنبه بازاریا ، سه شنبه بازاریا ، چارشنبه بازاریا ، پنجشنبه بازاریا ، جمعه بازاریا ، اصلا کلاً بازاریا ، این چه حرفیه؟! برو هر جا اسنفناج گرفتی ، همونجا جفعری بگیر!

یه روز تو نزدیکی های یکی از همین بازارای محلی ، یه خانمی خیلی ناراحت و گلایه داشت و با یکی دیگه داشت درد دل می کرد که ، آره ، من از یه فروشنده خانم اسفناج گرفتم و جعفری نداشت ، رفتم که از اون خانم جعفری بگیرم ، بمن میگه اسفناجتو کجا گرفتی برو همونجا جعفریتو هم بگیر.

واقعاً باید اینجوری باشه؟! مگه تو روزیتو از کجا میگیری؟ مگه همه ما واسطه های رزق و روزی هم نیستیم؟ مگه خداوند که بتو روزی میده منّتت میکنه؟ خیلی این حرفتون غیر اخلاقی و بی انصافی هست.

تو یه بازاری خوب نیستی. تو ، بازار خرید و فروش کالا و محصولاتو ، کردی جای انتقام گیری از این و اون.

مگه تو ، همه محصولات مشتریا رو داری؟

خُب یکی از تو یه چیزی میخره و یه چیز دیگه رو نداری ، وقتی مشتری رفت از یکی دیگه گرفت ، اون باید بگه برو از همون بگیر؟.

حالا اگه کل بازار با این فرهنگ انتقامجویی و بی اخلاقی با مشتریا رفتار کنن ، دیگه کسی میتونه وارد بازار بشه؟

چرا با این حرفت ، چهره کریه از خودت میسازی؟ من یه مغازه میرم پنیر میگرم از اون یکیم مرغانه میگیرم.

هرجا میلم کشید میرم خریدامو از اونجا می کنم. چرا حرفه ای رفتار نمیکنین؟ حالا یه کار خدا افتاد دست تو ؛ اینجوری پاسخگویی؟ با منّت ، با بدرفتاری ، و با انتقامجویی و کینه و حسادت؟! آره؟

داداش دوستم موقع زن گرفتنش بود ، رفت پیش پدرش و مِلّایی نشست و گفت ، پدر جان ، موقع زن گرفتنم هست و برایم یه دست و پایی بکن.

پدرش در جوابش میگه ، برو هر جا خاروندی خوردی همونجام زوز بکش!

که چی؟ مثلا پسره داشت برا خودش کار می کرد. پسره هم گفت باشه میرم همونجا زوز میکشم. رفت و برا خودش یه زندگی تشکیل داد در حد لالیگا.

پدرش طوری شد که باش نیازمند شد. گفت پسر بدادم برس. پسره هم گفت ، پدرجان من مشغول زوز کشیدنم فرصت ندارم. ولی دم پسره گرم ، بازم می گفت پدرمه و بکمکش رسید.

اّما این حرفا و این کارا اصلاً درست نیست. یه کار خدا که انجامش به عهده شما واگذار شد ، خوب انجامش بدین. بی منّت و با گشاده رویی. اینجوری هم خلق خدا راضی تره و هم خودِ خدا.

اون خانمه نیازشو و این پسره هم زنشو گرفتن. امّا شما که این حرفو میزنی منفور میشی. نام بد از خودت میذاری.

بگین به این جور آدما بگین که رفتارشون غیر حرفه ای و غیر انسانیه. حتی تا جایی که من اطلاع دارم در دوران غار نشینی و دوران پارینه سنگی هم انسانهای نخستین چنین چیزایی نمیگفتن!. حتی من از رئیس پریمات ها ، انسانهای ما قبل تاریخ هم سوال کردم ، گفتن ، نه ، اصلاً در قبایل ما این صحبت ها نبود. و خیلیم خندید وقتی ما گفتیم در محل ما در قرن اتم برخی فروشنده ها با مشتریا اینجوری برخورد میکنن. بیچاره چقدر از خنده غش کرد!. و تازه آرزو کرد که ای کاش شما هم یه پریمات بودین و به قبیله ما میومدین و اسبناچ میگرفتین و از قبیله دیگه گوسپند و انوقت میدیدین که ما اصلا اینجوری نیستیم.

یاد بگیرین آدمای ماقبل تاریخ هم بچه های فهمیده ای بودن و با هم مهربون بودن. اونوقت شما داری میگی برو هر جا اسبناخ گرفتی همونجا جفری بخر.

جان مادرت درست نمیگم؟ 

65

نقشتو خوب بازی کن

نویسنده کتاب نقش شما در زندگی ، از خاطرات گذشته اش در یکی از روستاهای جنگلی گیلان می گوید.

ایشون می نویسه ، یه بار باتفاق پدر بزرگ و مادر بزرگ داشتیم می رفتیم بسمت مزرعه کشاورزیمون. نیست که زمین مون پستی و بلندی داشت رفتن به اونجا هم کمی سخت و صعب العبور بود. گاهی از باریکه هایی عبور می کردیم که پرتگاه و پر از خارهای تمشک بود.

در یکی از صبح های تیرماه که همه جا سرسبز بود ، برای انجام کارای کشاورزی منو هم با خودشون به مزرعه بردن. هنگام رفتن از یه باریکه پر از خار ، صدایی از داخل لم لوار توجّهمونو جلب کرد. پدر بزرگ ، هم آدم چابکی بود و هم خیلی جوک و متلک گو! ، درست برع بزرگ که خیلی عارفانه و معنوی گرا بود.

یهو دیدیم که یقنلی قوشچی که باش می گفتیم عمو یقنل داخل لم ها و اون پایین میگه آوووو ، مادر بزرگ هم که زودتر صداشو شنید ، در جوابش گفت آوووو. مادر بزرگ ادامه داد ، اونجا چیکار میکنی؟ عمو یقنل می خواس بگه که افتاده داخل خارها ، به غرورش بر می خورد. ظاهراً داشت تمشک می کَند که به پایین سقوط میکنه. گفت هیچی دارم .پدربزرگ تا فهمید اینه صداشو قطع کرد و دست راستشو شبیه پرک کلاه درست کرد و گفت ، یقنل بیک تویی؟ اونم گفت اَره ه ه. مادر بزرگ گفت درت بیاریم؟ اونم گفت نه میام بالا. دارم چیپ چیپا می خورم. پدربزرگ ناقلا فهمیده بود که این اون پایین گیرافتاده هست امّا غرورش اجازه نمیده بگه آره. فوری رو به مادر بزرگ کرد و گفت ، بیا بریم بیا بریم مگه یقنل بیک وچه هست؟ و در ادامه گفت که این داره فیلم بازی میکنه. مادربزرگ گفت چیشی فیلم؟ گفت فیلم خی در لم لوار ، یقنل نقش خی رِه داره. بعد خودش زد زیر خنده. و دست مادربزرگو گرفتو یه چشمکی هم باش زد که ینی بیا بریم تا ببینه اون چیکار میکنه. یقنل عمو هم وقتی دید نه واقعا ما داریم میریم ، با صدایی محزون که دل ما براش بسوزه از اون پایین و وسط لم لوار گفت ، هی ی ی مرا در بیارین.مادر بزرگ هم پدربزرگو مجبور کرد که درش بیاره ، منتها پدربزرگ موقع تراشیدن خارها و بیرون آوردنش چه متلک ها و جوک ها که براش درست نکرده بود. باش میگفت ، عجب خی هسی ، بقیه خی ها باید بیان پیشت اکابر بخونن ، خاس لم سرجه بپّری؟ وقتی سروصورت یقنل را که دید همه جا خراشیده هست گفت ، نا نا قشنگ خی بیی.

خلاصه پس از پایان کارِ خلاص کردن عمویقنل از لم جار ، رفتیم به مزرعه و پس از کلی کار موقع صبحانه شد. سرِ صبحانه مادربزرگ متفکرانه رو به گتی کرد و گفت ، چه حرفی زدی! نقش خی! و ادامه داد که واقعاً هر کی باید نقش خودشو ، بازی کنه. در حقیقت اینم یه ماموریت خدایی هست. همه موجودات این دنیا دارن یه نقشی رو بازی میکنن یه ماموریت خدارو انجام میدن. همون خی هم مامور خداس. و ادامه داد ، سگ و شال و بامشی و پلنگ و لِسِکو گیاه و درخت و آب و باد و گیاه و نبات و بنات دارن وظیفه و ماموریتشونو انجام میدن!. چون دارن همون نقشی که به خودشون واگذار شده رو انجام میدن ، همون مقام رو هم دارن. مثلا پلنگ باید پلنگی کنه پروانه باید پروانگی کنه. اگه پلنگ بخواد نقش خی رو بازی کنه خیلی مسخره میشه و . خیلی حرفاش عمیق و قشنگ بود که من البته بعد از چن سال بعدش یه چیزایی فهمیدم.

و بعد رو بما کرد و عمیقانه گفت ، آیا ما نقش و ماموریت انسانی خودمونو خوب بازی می کنیم؟ یا نه ، ظاهرِ آدمو داریم و نقش خی و سگ و گرگ و مار و زنبور و شال رو؟ واقعاً چه حرفای پخته ای می زد مادر بزرگ. خدا بیامرزدش.

بنظرت نقش انسانیتو خوب بازی می کنی؟ یه توانمندی خدا بات داده به مردم هدیه اش می کنی یا نه ازش سوء استفاده می کنی؟ ضعیف ضعفا و فقیر فقرارو کمک می کنی یا نه از شون پلکان درست می کنی تا بازم بری بالاتر. حق و حقوق دیگرانو رعایت می کنی؟ نفس کارگرارو در میاری چس مثقال دستمزدشون میدی و خداتومن به جیبت می زنی؟ اختیار چن نفرو دادن دستت کمکشون میکنی یا جیباشونو خالی می کنی؟ قدرتی داشتی و مدیری شدی ، عدالتو رعایت می کنی یا نه برا شخصیت نداشته ات کلاس میذاری؟ بدان و آگاه باش که خیلی بالاتر و مال دار تر و . از تو بودن و الان حتی اسمی هم از اونا نیس. به هر حال قیام و قیامتی هم هس. نقش انسانیتو خوب بازی کن. تو پوست حیونای موزی نرو ، باشه عزیزم؟